Erg vrolijk was 2014 niet. Wij zagen ont-hoofdingen in Raqqa, doodzieke mensen in Sierra Leone, dronken rebellen in Donetsk en verdronken vluchtelingen op Italiaanse stranden. We constateerden dat de wereld er dramatisch voorstond, dat onze beschaving achteruit holt en er dat onze kinderen een sombere toekomst wacht.
En het lukte ons niet om voorbij het nieuws te kijken. Toch zouden we veel optimistischer in het leven staan wanneer we zouden beseffen hoeveel slimmer, gezonder, rijker, gelukkiger, schoner, vredelievender, veiliger, vrijer en vriendelijker we in 2014 waren in vergelijk met tien, twintig of vijftig jaar geleden. Dat we in een sombere stemming terugkijken op 2014 heeft weinig met 2014 en veel met onszelf te maken. [Regionale dagbladen, eind december 2014]
50 jaar geleden, in 1964, verdiende de gemiddelde wereldburger iets meer dan 8000 euro. Vandaag is dat bijna 16.000 euro. En die extra 8000 euro maakten ons leven een heel stuk aangenamer.
Van 71 naar 81
In Nederland legden we massaal centrale verwarming aan, isoleerden we onze huizen en stuurden bijna de helft van onze jongeren naar een HBO of universiteit. We kochten laptops en mobiele telefoons en verbonden ons zelf via skype en whatsapp. We gingen massaal op vakantie naar de Eifel of Isla Margarita. En terwijl het aantal auto’s steeg van een half miljoen in 1964 naar 8 miljoen vandaag, duwden we het aantal verkeersdoden terug van 2.300 tot 600. Een man die in 1964 werd geboren, had een levensverwachting van 71 jaar. Een man die vandaag wordt geboren, kan rekenen op 81 jaar. En steeds minder mensen sterven aan kanker of aan hart- en vaatziekten.
Vrede in Europa
Op het gebied dat vandaag de Europese Unie is, maakten we de afgelopen 50 jaar een einde aan maar liefst 13 dictaturen. Van Portugal in het zuidwesten en tot Letland in het noordoosten ontstonden democratieën. In West-Europa stopten we álle terroristische organisaties, waaronder de ETA, de RAF, de IRA, de Brigade Rosse en een scala aan radicale moslimgroepen. We openden onze grenzen en maakten wonen, werken, reizen en betalen door heel Europa mogelijk. We zetten het milieu hoog op de agenda, en regelden dat in Europa anno 2014 een stuk mínder CO2 wordt uitgestoten dan in 1974. Van Napels tot Helsinki legden we prachtige natuurgebieden aan, maakten we onze rivieren schoon en verdreven de smog uit onze steden.
Nog maar één grote oorlog in Afrika
De meeste vooruitgang boekten we in de Derde Wereld. Eén continent, Latijns Amerika, is al uit de ‘Derde Wereld’ geschrapt. En het meest dramatische continent, Afrika, ontwikkelt zich op dit moment het snelst. Er zijn vrijwel geen hongersnoden meer, het aantal grote Afrikaanse conflicten is teruggebracht tot één: de oorlog in Zuid Soedan. Ziekten waaraan in 1964 nog miljoenen Afrikanen stierven –cholera, polio, lepra, mazelen, gele koorts, difterie en tyfus- werden vrijwel uitgebannen. Malaria en Aids zijn sterk op hun retour. En zodra het nieuwe ebola-vaccin wordt ingezet, is ook deze vreselijke ziekte verleden tijd.
Waarom zijn we dan toch zo somber?
Ten eerste weten we veel meer over oorlogen, epidemieën en aanslagen dan vijftig, dertig en zelfs tien jaar geleden. Aan het begin van de jaren ‘60 heerste in China een hongersnood die uiteindelijk aan 36 miljoen mensen het leven zou kosten. We wisten er niets van. Vandaag is een massamoord in Syrië binnen tien minuten Breaking News. En omdat ‘goed nieuws’ nog steeds ‘geen nieuws’ is, blijven journalisten alle aandacht vestigen op de ellende in de wereld. Ook al neemt deze ellende overal flink af.
Ten tweede schroeven we onze maatstaven steeds verder op. We vinden het in toenemende mate onverdraaglijk wanneer onze medemensen geen welvarend, gezond en vredig leven kunnen leiden. Hadden we aanvang jaren ’60 van de Chinese hongersnood geweten, dan zou niemand op het idee zijn gekomen een inzameling via ‘555’ te organiseren. Eind november echter, haalden we acht miljoen euro op voor een epidemie die 6 duizend mensen het leven kostte en bovendien al op zijn retour lijkt.
Onze nieuwe gevoeligheid voor de ellende van anderen, zou wel eens de grootste vooruitgang kunnen zijn die we op dit moment boeken.
Ralf Bodelier is scheidend hoofdredacteur van het Wereldpodium in Tilburg